Douglas W. Pryor – ”Pedofilia. 30 Wywiadów z Pedofilami”

Mało rzeczy wzbudza w społeczeństwie tak skrajne emocje i jednoznaczne potępienie, jak pedofilia. Większość przeciętnych obywateli jest zdania, że sprawca seksualny to potwór, który za sprawą popełnionych przestępstw raz na zawsze pozbawia się człowieczeństwa, i z miejsca należałoby go powiesić; odmienne podejście do tematu przejawiają natomiast specjaliści znający zjawisko od strony naukowej. Jednym z nich jest socjolog Douglas W. Pryor.

Po co jednak zastanawiać się nad uczuciami pedofila? Dlaczego próbować zrozumieć go, zagłębiać się w jego świat? Czy nie lepiej skupić się na ofiarach? Odpowiedź jest prosta, choć skrywa się za zasłoną zrozumiałego wzburzenia: tylko to pozwoli na opracowanie skutecznego programu terapeutycznego dla pedofilów i zwiększenie prewencji, a w rezultacie – na uczynienie świata bezpieczniejszym dla dzieci. Nie sposób przeciwdziałać złu, nie rozumiejąc go – a przecież lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Autor wyjaśnia, że rasowy pedofil (tzw. sprawca zafiksowany) – a więc taki, dla którego dzieci są preferowanym obiektem seksualnych ciągot – zdarza się dość rzadko. Znacznie częściej sprawca molestowania to osoba (w domyśle – mężczyzna), która zaczyna odczuwać pociąg do dzieci na wskutek pewnych perturbacji życiowych (sprawca sytuacyjny). W swojej książce Pryor bada przypadki 30 mężczyzn zaliczających się do tej drugiej grupy. Podstawą analizy były wielogodzinne, głębokie wywiady, na które każdy z nich zgodził się dobrowolnie. Co ważne, wszyscy oni mieli za sobą uczestnictwo w programie terapeutycznym, dzięki czemu rozumieli swoje postępowanie i emocje. Wielu z nich w momencie rozmowy przebywało we więzieniu.

Nawet doświadczeni klinicyści mają problem z przełamywaniem oporu przed rozmową z pedofilami i leczeniem ich; przed tym większą trudnością staje pozbawiony akademickiego zaplecza czytelnik. Specjalistyczna analiza, której autor poddaje przypadki swoich rozmówców i ich relacje, jest bardzo rzetelna i – co równie ważne – napisana bardzo przystępnym językiem. Mimo to ciężko określić lekturę mianem gładkiej i przyjemnej – niezwykle hojnie cytowane opowieści pedofilów są tak dosadne i plastyczne, że co wrażliwsi czytelnicy nie będą w stanie przez nie przebrnąć. Zjawisko jest po prostu tak odrażające, że samo myślenie o nim sprawia, iż człowiek czuje się skalany.

W poszczególnych rozdziałach książki autor analizuje dzieciństwo sprawców, ich dorosłe życie, przejście w tryb molestowania, metody jakimi posługują się by utrzymać seksualną relację i zachować ją w tajemnicy, wreszcie – zakończenie molestowania i publiczną demaskację. Czytelnik zyskuje więc dostęp do życia umysłowego pedofila na każdym etapie jego przestępczej działalności – dowiaduje się, co myślał i czuł odkrywając w sobie pociąg do dzieci, walcząc z nim, ulegając mu i rozwijając go. Jak mężczyźni ci postrzegali samych siebie w trakcie napastowania ofiary i po jego zakończeniu? Czy zdawali sobie sprawę z wyrządzanej jej krzywdy? Co sprawia, że pozornie zdrowy mężczyzna zaczyna napastować dziecko – często swoje własne: krew z krwi, kość z kości?

Autor dowodzi, że nie istnieje jeden konkretny powód, dla którego mężczyzna przekracza granice seksualne dziecka – do molestowania dochodzi wtedy, kiedy utajone predyspozycje pedofilne sprawcy (zazwyczaj mające swe źródło w traumach z czasów dzieciństwa) uaktywniają się pod wpływem wielu rozmaitych czynników, sumujących się w poczucie ogólnego kryzysu życiowego. Pryor stawia zresztą piorunującą i popartą solidnymi przesłankami tezę, że wielu potencjalnych sprawców molestowania przeżyje życie nie odczuwając pociągu seksualnego do dziecka tylko dlatego, że nie wyzwolą go pewne życiowe okoliczności.

Ciężko wyrazić słowami podziw dla tytanicznej pracy, jaką Autor włożył w badanie subiektywnej rzeczywistości pedofilów oraz ich perwersji. Dzieło, którym zaowocował ten wysiłek, pozwala zrozumieć, jak rodzi się zło, jak funkcjonuje, i jak można je zatrzymać – a może nawet mu zapobiec. Na koniec warto odnotować, że kiedy w cztery lata po przeprowadzeniu wywiadów Autor wybadał życie swoich rozmówców, okazało się, że żaden z nich nie powrócił do molestowania. Jest to koronny dowód na sensowność pracy ludzi zgłębiających najmroczniejsze zakamarki ludzkiej psychiki.

Ocena: 9/10 (wybitna)

***

Okładka: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne